Dive manussikane hakajengo
Со падот на светската економија во изминатите неколку години, се чини дека надолна линија доби и почитувањето на човековите права и слободи. Континуитетот на неколку децениско подобрување се загуби во битката за справување со економската криза и со борбата за опстанок.
Од тие причини, Денот на човековите права остана еден од ретките потсетници на важноста на почитување на другите, на различностите, како предуслов за севкупен развој на човештвото.
Во таква констелација, Ромите како најголемо малцинство во Европа се чини дека најлошо поминуваат. Наместо забрзана интеграција, предвидена со многу стратешки документи на локално, национално и меѓународно ниво, вклучитечно и обврски што некои земји ги преземаа со процесот Декада за Ромска вклученост, Ромите се соочуваат со значително влошена ситуација.
Прогонувани се дури и од најразвиените западно Европски земји, се соочуваат со низа дискриминативни акти и постапки во многу ЕУ земји членки и земји аспиранти за членство, а се почесто се и мета на говор на омраза и криминални акти инспирирани од омраза.
И Македонија за жал не е исклучок, иако со години беше посочувана за пример за добар пример за интеграција на Ромската заедница. Имено, токму Македонија, под притисок на неколку ЕУ земји реши да им го скрати правото на движење на многу Роми, целосно неосновано и неприфатливо, во обид да спречи евентуално враќање на визниот режим.
Денот на човековите права е само потсетник на тоа колку е важно меѓусебното разбирање и почитување во насока на развој на демократските процеси и севкупниот развој на човештвото. Тоа е само еден ден. За Ромите, во сегашната ситуација се потребни 365 дена потсетување.
Потребно е разбирање на потребите и прифаќање на Ромската заедница и култура во секој ден од годината.
Затоа, искрено посакувајќи постојаност на поголема трпеливост и разбирање, на сите им го честитам Денот на човековите права!
Lacho dzives, mangle rajalen,
Peribnaja i sumnaleskiri ekonomija ko nakhle nekobor bersha, pachalape kaj gelo ko jek telutnipe tari jek linija, vaj relacija, kova dobisarda vi o pachaviba taro manushikane chachimata thaj slobode.
O kontinuiteti taro nekobor decenijakoro lachhariba vaj dikhiba, rodiba pe mariba, basho te chinavipe i ekonomsko kriza hem te anel pe o mariba bashi jek dzivdipe majdur, avilo ki jek bibahtali situacija.
Katar o sa kodola bariere thaj problemoja, o dive avdisutno vash o manushikane nijamija, acholo jek taro buthederendar, kola tane samo jek sar alarmi thaj vakerimos, glaso, basho importantnost thaj, jek chachipe mashkar amende, taro sa odoleske so sam diferentna, taro kolorito, tari chib, tari nacija, sar jek drom, sar jek chachimos, basho jek kedimaskoro barjariba taro manushipe. Ki esavki konstelacia, o Roma sar majbaro majnoriteti vaj minoriteti, ki Evropa pachalape kaj majbilacheste nakhena.
Te ovel jek sigutni integracija, planirisardi butheder strategiengere dokumentencar ko lokalno, nacionalno, internacionalno nivelo, kote I tano vi huljena hem o responsabilitetoja taro butheder thema kola lena o procesi vashi dekada tari Romani inkluzija, o Roma i tane ko jek procesi kote arakhenape ko realiteto ki but but biphari phari thaj bilachi situacija. Chudime, blokirisarde, marde, taro majbare te phena barvale Evropakere thema, resenape bute nivelencar taro diskriminativna aktija ko procesija kote anelape kotar butheder Evropakere phuvja membroja vi phuvja aspirantija vash o membroja, a pobut i tane ko sakodiveskoro vakerimos kote barjaripe o bilachimos, o bimangipe, hem barjaripe ko vakerindo Anglikane o negativno vakerimos pe manusha thaj odova anela jek kriminalno aktija inspiririmi taro bimangipe, kana varekas na kames, tu prema oleste isi tut bare negativna dikhimata.
I Makedonia, pe jek dar, pe jek bibah, nane cidimi taro sa odova. Iako bershencar sas vakerdi sar jek lacho egzamplo i Makedonija bashi integracija taro sa e Romengoro, amen bash akana, phenaja kaj i Makedonija lendi taro pritisko taro nekobor Evropakere phuvja, angja decizija te chinavi o pravo pe phiribe e manushengoro, te chinavi o pravo pe buthe Roma kompletno bizno nisave faktija, argumentija, kanuneskere, taro regulative taro Evropakoro nivelo sa odova lija sebepi te chinavipe gjaar vakerdo iraniba taro vizno rezjimi, so nane ki relacija e dokumentencar thaj e zakonencar taro Evropakoro nivelo.
O dive taro manushikane chachimata si numa samo jek alarmi, jek vakerimos, odoleske, kozom si importantno mashkar amende te hacharas amen, te pakja, ki jek relacija, ko jek drom, taro barjariba taro demokratikano procesi thaj o khedimos taro barjariba o manushipe. Odova i tano jek dive, odova I tano avdive. Vash o Roma ki avdisutni situacija trebela trishelushovardeshushov divesa tari realizacija thaj taro respekto taro manushikane chachimata. Trebela vi hachariba taro kodova kaj o respekto tari Romani khedin thaj kultura, trebela te ovel sako dive e bersheskoro. Kodoleske, but puterdeste kamava tumenge jek baro dikhimata andral tumendar, jek baro ileskoro pachimos thaj hacharimos, thaj pachava kaj avdisutno dive ka anel jek bahtariba ako na vi jek pozitivno energija pe respekto tar o manushikane chachimata.
Kamava tumenge bahtalo dive pe manushikane chachimata.